ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Η ατμομηχανή του Βατ, που έπαιξε βασικό ρόλο στη βιομηχανική επανάσταση.

Η Bιομηχανική επανάσταση ήταν ένα ιδιαίτερα σύνθετο σύστημα ραγδαίων μεταβολών και ανακατατάξεων - τεχνικών, οικονομικών, κοινωνικών και πνευματικών -, οι οποίες οδήγησαν για πρώτη φορά στην εμφάνιση της "εκβιομηχανισμένης" (industrialized) κοινωνίας στη Μεγάλη Βρετανία μεταξύ των ετών 1760 - 1860. Την αλλαγή αυτή ακολούθησαν ανάλογες, αλλά όχι και ταυτόσημες βιομηχανικές επαναστάσεις και στις άλλες ευρωπαϊκές κοινωνίες που από την αγροτική κυρίως μορφή τους επέφεραν την εκβιομηχάνισή τους. Ιδιαίτερα επηρεάστηκε η Γαλλία και αργότερα οι ΗΠΑ σε σχέση με το τρόπο λειτουργίας και ανάπτυξης της οικονομίας και της δομής της κοινωνίας. Οι ιδέες του διαφωτισμού που κυριαρχούσαν την εποχή αυτή, ήρθαν να ντύσουν με το πνευματικό μανδύα το σύνολο των μεταρρυθμίσεων και στον ιδεολογικό μεταρρυθμιστικό χάρτη.Πολλοί ιστορικοί της οικονομίας ερίζουν ως προς το παραπάνω χρονικό προσδιορισμό όπως και προς τον χαρακτήρα, τον ρυθμό και την έκταση τόσο επί της βρετανικής όσο και επί των μεταγενέστερων βιομηχανικών επαναστάσεων, λόγω ακριβώς της πολυπλοκότητας των φαινομένων αυτών, κατά τους παραπάνω μεταβληθέντες τομείς, που εμποδίζει έτσι μια ενιαία ακρίβεια του ορισμού.

Ιστορία του όρου

Ο όρος "Βιομηχανική Επανάσταση" εγκαινιάσθηκε, πολύ αργότερα της περιόδου που αυτή εκδηλώθηκε. Πρωτοαναφέρθηκε σχεδόν στα μέσα του 19ου αιώνα και μάλιστα σαν ένα μέσον σύγκρισης μεταξύ του γαλλικού ταξικού εμφυλίου πολέμου που ονομάστηκε Γαλλική επανάσταση και των εντυπωσιακών οικονομικών και τεχνικών μεταβολών που συνέβαιναν τη ίδια εποχή στη Μεγάλη Βρετανία. Ειδικότερα ο όρος πέρασε σε ακαδημαϊκή χρήση αμέσως μετά τη δημοσίευση των σχετικών διαλέξεων του A. Toybee, το 1884, όπου πολύ γρήγορα και καθιερώθηκε ως ιδιαίτερα επιτυχής σε λαϊκή χρήση.

Χαρακτηριστικά

Τα κύρια χαρακτηριστικά της βιομηχανικής επανάστασης ήταν:

1. H εκτεταμένη χρήση νέων τεχνικών μέσων που περιόριζαν τη χειρωνακτική εργασία, αυξάνοντας την παραγωγή και μειώνοντας το κόστος των προϊόντων
2. H αξιοποίηση νέων μορφών ενέργειας
3. H εφαρμογή καινοτομιών στη μεταλλουργία
4. H ανάδειξη του εργοστασίου ως του βασικού τόπου παραγωγής, όπου συγκεντρώθηκε η πλειοψηφία των εργατών και τέλος
5. Oι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης.

Το νεότευκτο οικονομικό σύστημα του καπιταλισμού οδήγησε αρχικά, από τη μία πλευρά τους ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής σε οικονομική ανάπτυξη και πλουτισμό και από την άλλη μετέτρεψε τους εργαζόμενους σε θύματα εκμετάλλευσης και οικονομικής εξαθλίωσης. Το κράτος τήρησε αρχικά ουδέτερη στάση σ' αυτή τη σύγκρουση συμφερόντων, στη συνέχεια όμως, μέσα από κοινωνικές ανακατατάξεις και μετά τις επαναστατικές εκρήξεις και τη σταδιακή άνοδο των σοσιαλιστικών κινημάτων, υιοθέτησε ένα παρεμβατικό ρόλο αναδιανομής του πλούτου (Κεϋνσιανή ρύθμιση).

Η Τεχνική δεν ήταν προφανώς η μοναδική συνιστώσα που ώθησε στη βιομηχανική επανάσταση, έπαιξε όμως αποφασιστικό ρόλο με τον εκμηχανισμό των παραγωγικών διαδικασιών, την αυξανόμενη αξιοποίηση των πορισμάτων της επιστήμης και τη χρήση όλο και περισσότερων υλικών, μορφών ενέργειας και πληροφοριών. Η δεσπόζουσα θέση της Τεχνικής στην οικονομία άρχισε να απαιτεί μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων με εξειδικευμένες γνώσεις, με αποτέλεσμα να ιδρυθούν στο 19ο αιώνα τεχνικές και πολυτεχνικές σχολές κάθε κατευθύνσεως και επιπέδου. Αυτή η βελτίωση της κατάρτισης είχε ως αποτέλεσμα, πέρα από την άνοδο του γενικότερου μορφωτικού επιπέδου της κοινωνίας, νέες τεχνικές βελτιώσεις, επινοήσεις και εφευρέσεις.

Κορυφαίο επίτευγμα της Βιομηχανικής Επανάστασης θεωρείται η εφεύρεση της ατμομηχανής στη Μεγάλη Βρετανία, οι εφαρμογές της οποίας επεκτάθηκαν σε διάφορους τομείς της οικονομίας. Άλλα περίφημα επιτεύγματα ήταν η μηχανή εσωτερικής καύσης και η παραγωγή ηλεκτρισμού.

Εκτός, όμως, από την Ευρώπη, ο αντίκτυπος της Bιομηχανικής Eπανάστασης έφτασε και στον υπόλοιπο κόσμο μέσω των εξερευνήσεων στις λεγόμενες αποικίες των ευρωπαϊκών δυνάμεων.

http://el.wikipedia.org